Gołonóg to pulsująca życiem dzielnica Dąbrowy Górniczej, zamieszkane przez 35 000 mieszkańców, co stanowi 1/3 całej populacji tego miasta. Ta dynamiczna dzielnica położona jest na wschód od centrum miasta. Na wschodzie graniczy z kompleksem ArcelorMittal Poland, na północy z osiedlem Łęknice, natomiast na południu poprzez obszar leśny i dzielnice Jamki z dzielnicą Strzemieszyce.
Wzgórze Gołonoskie – Serce Gołonoga
Wzgórze Gołonoskie (337 m n.p.m.) z dominującym na jego szczycie Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego jest głównym punktem orientacyjnym dzielnicy. Kościół, który góruje nad krajobrazem, został zbudowany przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego w stylu barokowym pod koniec XVII wieku, a w latach 1890-1891 został przebudowany i rozbudowany w stylu neorenesansowym. W ostatnich latach, dzięki intensywnemu i drogocennemu procesowi renowacji, odzyskał on swoją dawną świetność.
Architektura Gołonoga
Gołonóg charakteryzuje się różnorodnością architektoniczną, obejmującą elementy wiejskie, miejskie i nowoczesne. Wszystko to stanowi mozaikę pamiętającą czasy, gdy Gołonóg był samodzielną wsią, aż po rozwój miasta Dąbrowy Górniczej w czasach PRL, aż do współczesności z jej mieszkaniami jednorodzinnymi i wielorodzinnymi.
Najstarsza architektura koncentruje się wokół Wzgórza Gołonowskiego, zwłaszcza na ulicach Siedmiu Szewców i Laski. Można tam znaleźć wiele przykładów zabudowy na wąskich i długich działkach z domem położonym przy drodze. Natomiast bloki mieszkalne z lat 50. i 60. XX wieku dominują w centrum Gołonoga. Nowoczesne domy jednorodzinne i budynki wielorodzinne można natomiast znaleźć na ulicach Storczyków, Spisaka, Piecucha, Morcinka czy Granicznej.
Zabytki Gołonoga
Jednym z najważniejszych punktów na mapie zabytków Gołonoga, obok Kościoła św. Antoniego, jest dworzec kolejowy z drugiej połowy XIX wieku. W swojej złotej erze mieścił dwie restauracje obsługujące pasażerów przesiadających się między pociągami dwóch kluczowych linii kolejowych: Warszawsko-Wiedeńskiej i Iwangorodzko-Dąbrowskiej. Obecnie, mimo że dworzec nie jest już czynny, pozostaje cennym zabytkiem.
Podział na Osiedla
Gołonóg dzieli się na kilka osiedli, które tworzą swoisty mozaikę kulturową i architektoniczną tej dzielnicy. Wśród nich znajdują się:
- Osiedle Cieszkowskiego (wcześniej Cedlera)
- Osiedle Kasprzaka
- Osiedle Morcinka (znane też jako Manhattan)
- Osiedle Storczyków
- Osiedle Tysiąclecia
- Osiedle Wybickiego
Gołonóg – historia dzielnicy
Gołonóg, początkowo wieś podlegająca biskupstwu krakowskiemu w XVI wieku, ma bogatą historię, której początki można datować na XII wiek. Przez wieki, dzielnica ta zmieniała swoją nazwę, z „Gołonos” w XVI wieku, przez „Goła Noga”, aż do obecnej nazwy „Gołonóg”. W czasie II wojny światowej, na mapach niemieckich można było znaleźć nazwę miejscowości: Bergenkirch.
W latach 1950-1954 Gołonóg był siedzibą gminy o tej samej nazwie, a w latach 1954-1956 był siedzibą gromady. W 1960 r. został włączony do Dąbrowy Górniczej. W 2000 r. na terenie Gołonoga, przy ulicy Zaplecze, otwarto nowy cmentarz komunalny.
Znamienici Mieszkańcy Gołonoga
Wśród mieszkańców Gołonoga, którzy zasłużyli się dla swojej dziedziny, warto wymienić:
- Włodzimierza Senetę – dendrologa, twórcę i wieloletniego pracownika Zakładu Dendrologii Warszawskiej SGGW.
- Witolda Edwarda Uklańskiego – majora kawalerii Wojska Polskiego, cichociemnego.
- Janusza Kotarbińskiego – artystę malarza, literata.
Ulice w dzielnicy Gołonóg:
- Bema Józefa
- Bratków
- Budowlanych
- Budowniczych Huty Katowice Rondo
- Cedlera Edmunda
- Działki
- Dzieci Wrześni
- Gagarina Jurija
- Jaskrów
- Kaczeńców
- Kasprzaka Marcina
- Komuny Paryskiej
- Kosmonautów
- Kościelna
- Krasickiego Janka
- Kruczkowskiego Leona
- Kwiatkowskiego Eugeniusza
- Laski
- Łączna
- Młodych
- Morcinka Gustawa
- Piecucha Romana
- Piłsudskiego Józefa
- Iii Powstania Śląskiego
- Prusa Bolesława
- Roździeńskiego Walentego
- Sadowa
- Siedmiu Szewców
- Spisaka Michała
- Storczyków
- Swobodna
- Szarotki
- Szenwalda Lucjana
- Szulc Marii
- Tiereszkowej Walentyny
- Tworzeń
- Tysiąclecia (1000-Lecia)
- Urocza
- Wiśniowa
- Wodna
- Wybickiego Józefa
- Zagłębia Dąbrowskiego Al.
- Zaplecze
- 3 Powstania Śląskiego